ఈనాటి విజయవాడ ఒకనాటి బెజవాడ అంటే! తెలియనివారు
ఈ తరం వారికి, కొందరికి తెలియకపోవచ్చు!
అందుకే ఈ శీర్షిక మీకోసం, బెంజి సర్కిల్ “బందరు రోడ్డు, ఏలూరు రోడ్డు, రింగురోడ్డు మాత్రమే అనుకునేవారికి. నా విన్నపము. ఒకసారి తెలుసుకోండి, ఇదీ ఆ నాటి మా “బెజవాడ ” అని! …. మీరు చూసిన, విన్న “బెజవాడ మారిపోయి చాలా కాలం అయిపోయింది … మీకు తెలిసిన ఆనాటి బెజవాడ గురించి చాలా తక్కువ, మందికి మాత్రమే తెలుసు!… మిత్రమా! మాబెజవాడ అంటే? ఇది … * * * బెజవాడ ( విజయవాడ)
“దాతృత్వానికి, సేవాభావాలకు మారు పేరు. మా బెజవాడ అయ్యదేవర కాళేశ్వరరావు, అచ్చమాంబ, కే.ఎల్.రావు, టి.వి.ఎస్. చలపతి రావు, డాక్టర్ దక్షిణా మూర్తి, మరుపిళ్ళచిట్టి, కాకాని వెంకట రత్నం, కాకరపర్తి భావన్నారాయణ, ఖుద్దూస్, ఇటు సేవారంగంలో, అటు రాజకీయ రంగంలో, ఆణి ముత్యాలు బెజవాడ పేరు చెప్పగానే గుర్తుకు వచ్చే పేర్లు.
సంగీతంలో “పారుపల్లి రామకృష్ణయ్య పంతులు”, “చిలకలపూడి వెంకటేశ్వర శర్మ”, “మద్దులపల్లి లక్ష్మీనరసింహ శాస్త్రి”, “మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ*”, “బాలాంత్రపు రజనీ కాంత రావు”, వోలేటి వెంకటేశ్వర్లు మహాదేవ రాధాకృష్ణం రాజు, “కంభంపాటి అక్కాజీ రావు, శ్రీ రంగం గోపాల రత్నం. మా “బెజవాడ” కు కీర్తి ప్రతిష్టలు తెచ్చారు.
మరి సాహిత్యంలో… కవిసామ్రాట్ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ,( “వెయ్యి పడగలు ” ఫేమ్) “పేరాల భరత శర్మ”, “చెరుకుపల్లి జమదగ్ని శర్మ”, “పైడిపాటి సుబ్బరామ శాస్త్రి.’. వంటి కవి పండిత శ్రేష్ఠులు, పరిశ్రమలతో పాటు, ధార్మిక సంస్థలు నెలకొల్పిన మహామహులు.
“చుండూరు వెంకటరెడ్డి”, కౌతా పూర్ణానందం, (ఏలూరు లాకులు దగ్గర వారి సత్రం) “మాగంటి సూర్యనారాయణ”, జీ.ఎస్. రాజు, సిరీస్ రాజు గారు
సినీ రంగం ప్రముఖులు. “పోతిన శ్రీనివాసరావు”, “పూర్ణ మంగరాజు కామరాజు”, “విజయ పిక్చర్స్, చెరుకూరి పూర్ణచంద్రరావు”, “నవయుగ శ్రీనివాసరావు”, “కాట్రగడ్డ నరసయ్య”, తెలుగు సినిమా హాస్యానికి కొత్త భాష్యం చెప్పిన జంధ్యాల – బెజవాడ అనగానే చటుక్కున గుర్తుకు రావాల్సిన వాళ్లు వీళ్ళు!
ఉన్నదంతా దానధర్మాలు చేసిన “తుమ్మలపల్లి” వారు, “తంగిరాల వీరరాఘవయ్య” , “చోడవరపు దేవల్రాజు”, ఫిలిం డిస్ట్రిబ్యూటర్లకు కేంద్ర స్థానం మా “బెజవాడ” సినీ అడ్వర్టైజ్మెంట్లు, యాక్స్ టైలర్స్ ( వేటగాడు సినిమా డ్రెస్సులు) జనాలకు చదువు నేర్పడం కోసం ఊరూరా లైబ్రరీలు పెట్టిన, అయ్యంకి వెంకటరమణయ్య, పాతూరి నాగభూషణం, మూఢనమ్మకాలను ఎదిరించిన గోరా, నాటకాల్లో ఎప్పటికీ మరుపురాని అద్దంకి శ్రీరామమూర్తి, విన్నకోట రామన్న పంతులు, రామచంద్ర కాశ్యప, బి.వి. రంగారావు”, సూరవరపు వెంకటేశ్వర్లు, సూరిబాబు- రాజేశ్వరి, కర్నాటి లక్ష్మినరసయ్య, సీడీ కృష్ణమూర్తి, నాటకాలు “జైహింద్ సుబ్బయ్య, చిలుకూరి బాబు రావు విజయ టాకీస్ వెనుక, డ్రామా డ్రెస్ కంపెనీలు. “వస్తాదులకే మహా వస్తాదు దండమూడి రామ్మోహన్ రావు, ప్లీడర్లు కొండపల్లి రామచంద్ర రావు, చింతలపాటి శివరామకృష్ణ, ముసునూరి వెంకటరామ శాస్త్రి, చక్రవర్తి, పాటిబండ సుందరరావు, ఇటీవలే తన 94 ఏట కన్నుమూసిన తుర్లపాటి హనుమంత రావు, పత్రికా సంపాదకులు .
నార్ల వెంకటేశ్వర రావు, నీలంరాజు వెంకట శేషయ్య, పండితారాధ్యుల నాగేశ్వర రావు, కే.ఎల్.ఎన్. ప్రసాద్, నండూరి రామమోహన రావు”, పురాణం సుబ్రమణ్య శర్మ, కాట్రగడ్డ రాజగోపాలరావు, బొమ్మారెడ్డి, ఏబీకె ప్రసాద్ పీ.ఎస్. ప్రకాశరావు, అయిదుగురు ముఖ్యమంత్రులకు పీ.ఆర్.వో. గా పనిచేసిన, భండారు పర్వతాలరావు వీరిదీ మా బెజవాడ. చెప్పుటకు గర్వకారణం. బెజవాడ అంటే? ఇలాటి వాళ్ళే! ఆనాడు. “రౌడీయిజం” కూడా అంతరించినది. వివిధ పోలీసు అధికారుల వల్ల, కాలేజీలలో, స్టూడెంట్స్ యూనియన్లు, ఏ ఎస్ ఎఫ్, ఏ ఐ ఎస్ ఎఫ్, కమ్యూనిస్టు నాయకులు కు పెట్టింది పేరు మా బెజవాడ. ప్రభాకర ఉమామహేశ్వర పండితుల ధార్మికోపన్యాసాలు, వేలాదిమందికి వారు నేర్పిన సూర్య నమస్కారాలు, లబ్ధ ప్రతిష్టులయిన రచయితలు “తెన్నేటి లత”, కొమ్మూరి వేణుగోపాలరావు, పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య, గొల్లపూడి మారుతీ రావు, రామాయణ సుందరాకాండ ను తెలుగులో దీటుగా పద్యకావ్యం గా రచించి ఇచ్చిన *శ్రీ సీ హెచ్ బృందావన్ రావు గారు మా బెజవాడ వారే.
నవోదయ బుక్ హౌసు మొదలుకొని లో ఆనాటి “సాహిత్య సమావేశాలు, నిమ్మగడ్డ వారి ఎం.వీ.కే. ఆర్ పబ్లిసిటీస్, ఏలూరు రోడ్డు అంతా పుస్తకాల షాపులు. ప్రసిద్ధి! “దక్షిణ భారత దేశంలో సినిమాలకన్నింటికీ వాల్ పోస్టర్లు సప్లయి చేసే *నేషనల్ లితో ప్రింటర్స్ నాకు చెప్పాలని ఉంది బెజవాడకు లాండ్ మార్కులు “టూ టౌన్ లో శిష్ట్లా లక్ష్మీపతి శాస్త్రి “లక్ష్మీ జనరల్ స్టోర్స్ (మాకు నచ్చిన, మెచ్చిన, రుచికరమైన, సుచికరమైన మోడ్రన్ కాఫీ పొడి) వన్ టౌన్ లో “మాజేటి రామమోహనరావు” బట్టల కొట్టు, “కాళేశ్వరరావు మార్కెట్ లో “గుండపు చలపతిరావు”, “తలుపులమ్మల కమీషన్ కొట్టు”,
శ్రీ రామనవమి” పందిళ్ళు బీసెంట్ రోడ్డు ప్రసిద్ధి. రామకోటి సప్తాహాలు, “నవరాత్రుళ్ళు” ఇలాటివి గుర్తుకు వస్తే! మనసు పులకరిస్తుంది. “వంగవీటి రంగా” ఆధ్వర్యంలో, దసరా పండగ రోజు పెద్ద ఊరేగింపు. వివిధ వేషధారణలతో, బేతాళ నృత్యాలు, డప్పులతో, అనేక వాహనాలు రంగు రంగు దీపాలతో, తోరణాలు కట్టి, ఊరేగింపులు. అదీ బెజవాడ .
తుమ్మలపల్లి అన్నపూర్ణమ్మ హాస్టల్, “తంగిరాల వీరరాఘవయ్య కళ్యాణ మండపం*, డీ.ఎల్. నారాయణ ఇండియన్ మెడిసిన్ హౌస్, కోగంటి గోపాల కృష్ణయ్య ప్రజా నాట్యమండలి”, సామారంగం చౌక్, చల్లపల్లి బంగ్లా, బోడెమ్మ హోటల్, న్యూ ఇండియా హోటల్ సెంటర్, ఆ సెంటర్ లో జరిగే పబ్లిక్ మీటింగులు, అన్నపూర్ణమ్మ హాస్టల్, సత్యనారాయణపురం శివాజీ కేఫ్, అలంకార్ సెంటర్, (పాత పుస్తకాలకు ప్రసిద్ధి) మొగల్రాజపురం, గాంధీ బొమ్మ సెంటర్, బీసెంట్ రోడ్డు, ఏలూరు రోడ్డు, వీధి రాజయ్య మేడ, బందర్ రోడ్డు, పాత శివాలయం, కొత్త గుళ్ళు, “జెండా పంజా బస్ స్టాఫ్, అక్కడ గుమిగూడే జనం. పనులుకు పోయే కూలీ జనం.
ఇవీ బెజవాడ అంటే? .. అయిపోలేదండోయ్!
లీలా మహల్ పక్కన పిడత కింద పప్పు, ప్రొద్దుటే బాబాయి హోటల్ ఇడ్లీలు, ఏలూరు రోడ్డు సెంటర్, అజంతా హోటల్” లో ఇడ్లీ, సాంబార్, మోడర్న్ కేఫ్ లో మినప దోసె, “దుర్గ కాఫీ హౌసు”లో మైసూరు బజ్జీ, “రవీంద్రా కూల్ డ్రింక్స్” లో ఐస్ క్రీం, ” పుష్పాల రంగయ్య షాపులో నిమ్మకాయ సోడా, ఏలూరు కాలువ పక్కన “బందరు మిఠాయి దుకాణం” లో దొరికే నల్ల హల్వా రామచంద్రరావు హోటల్లో అరటి ఆకు భోజనం. మాచవరం పేరయ్య హోటల్ లో అన్నంతో వడ్డించే “గడ్డ పెరుగు, (Near S.S.R &C.V.R College ) కౌతావారి శివాలయం పక్కన పాణీ కిల్లీ కొట్ట్లు*లో పచ్చకర్పూరం, జాజిపత్రితో చేసిన తాంబూలం, సీ.వీ.ఆర్. స్కూలు దగ్గర పళని విబూది, వొడికిన జంధ్యాలు అమ్మే షాపు, క్షీరసాగర్ కంటి ఆసుపత్రి, రామమోహన ఆయుర్వేద వైద్య శాల, నందివాడ హనుమత్ సీతాపతి రావు హోమియో వైద్య శాల, సినిమా హాలా! లేక శిల్ప కళా క్షేత్రమా? అనిపించే రీతిలో నిర్మించిన దుర్గా కళా మందిరం మెక్నోస్ గోల్డ్ సినిమాతో ప్రారంభమైన “ఊర్వశి థియేటర్, ప్రక్కన మేనక, మారుతి సినిమా, జైహింద్ టాకీసు, లక్ష్మీ టాకీసు, “ఎప్పుడూ హిందీ సినిమాలు ఆడే శేష్ మహల్, ” ఎల్లపుడూ ఇంగ్లీష్ సినిమాలు మాత్రమె చూపించే *లీలా మహల్, పాత సినిమాలు ఆడే ఈశ్వర మహల్- ఇవి వెంటనే గుర్తుకు వచ్చేవి.
“ఇవీ మాకు తెలిసిన బెజవాడ అంటే.? ( కాలక్షేపం కోసం)
“రాఘవయ్య పార్క్”, “రామ్మోహన్ గ్రంథాలయం”, “వెలిదండ్ల హనుమంతరాయ గ్రంధాలయం”, “దివ్యజ్ఞాన సమాజం”, “అన్నదాన సమాజం,” “కాళేశ్వర రావు మార్కెట్”, “గాంధీ కొండ”, పప్పుల మిల్లు, శరభయ్య గుళ్ళు, అరండల్ సత్రం, చెట్ల బజారు, గోరీల దొడ్డి, కృష్ణలంక పక్కన బిరబిరా పారే కృష్ణమ్మ, ప్రకాశం బేరేజి, అందర్నీ చల్లగా చూసే దుర్గమ్మ, దుర్గ గుడిలో గోపికలతో సయ్యాటలాడే “కృష్ణుడి బొమ్మలు”, అద్దాల మేడ, గుణదల కొండమీద మేరీ మాత, మాచవరం ఆంజనేయ స్వామి దేవాలయం, పున్నమ్మతోట, రేడియో స్టేషన్, నక్కలరోడ్డు
ఇక హాస్పిటల్..
“అచ్చమాంబ ఆసుపత్రి”, అనంతం హాస్పిటల్, “బసపున్నమ్మ హాస్పిటల్”, “ముగ్గురన్నదమ్ముల ఆసుపత్రి”, “అమెరికన్ ఆసుపత్రి,” మాంటిసోరి స్కూలు, బిషప్ అజరయ్య స్కూలు, మాచవరం కొండ, మొగల్రాజపురం గుహలు, ప్రెస్ క్లబ్. పి.డబ్ల్యూ. డి. గ్రౌండ్స్.( ఎగ్జిబిషన్స్, సర్కస్, పుస్తక ఎగ్జిబిషన్, రాజకీయ మీటింగులుకు ప్రసిద్ధి) “రాజన్ కిల్లీ షాపు, రామా ఆయిల్ మిల్లు, బిసెంట్ రోడ్., దుర్గా భవన్. వస్త్ర లత( హోల్ సేల్ బట్టలు దుకాణాల సమూహము)
“విద్యా రంగం
ఎస్.ఆర్.ఆర్. కాలేజి, ( ఇది గవర్నమెంట్ కాలేజీ) లయోలా కాలేజి, మేరీస్ స్టెల్లా కాలేజి, ప్రభుత్వ పాలిటెక్నిక్, శాతవాహన కాలేజి, గాంధీజీ మునిసిపల్ హైస్కూల్, సి.వి.ఆర్. స్కూలు, “ఇవిగో ఇవీ గుర్తుకు రావాలి బెజవాడ పేరు చెప్పగానే. మా బెజవాడ చాలా గొప్పది. “అరవ వాళ్లకి మద్రాస్ ఎంతో! అంతకంటే! మా తెలుగు వాడికీ *బెజవాడ గొప్పది.” రాష్ట్రానికి మధ్యలో ఉన్నది, మంచి అతి పెద్ద ” రైల్వే జంక్షన్”
About the Author
