ఇండియా జనాభాలో సగానికన్న ఎక్కువ ఉన్న బి.సి లు తరతరాలుగా వారి జనాభా కన్నా ఎక్కువ సేవలు అందిస్తూ సామాజిక అభివృద్ధికి, మానవ మనుగడకు ఎనలేని సేవ చేసిన బి.సి లు నేడు అధోగతిలో ఉన్నారు. ఆది మానవుడి నుండి ఆధునిక మానవ సమాజం వరకు ఎన్నో ఆవిష్కరణలు చేయడమే కాక ఇందు గలరు అందు లేరని సందేహం వలదు అన్నట్లు అన్ని రంగాల్లో వారి సేవలు అందించి స్వాభిమానంతో జీవించిన బి.సి లు నేడు ఆందోళనతో జీవిస్తున్నారు. ప్రపంచీకరణ, ప్రైవేటీకరణ, సరళీకరణ, పట్టణీకరణతో వృత్తులు కోల్పోయి రోడ్డున పడ్డారు. వృత్తులను ఆధునీకరించి బి.సి ల అభివృద్ధికి తోడ్పడాల్సిన పాలకులు నిర్లక్ష్యంతో ప్రవర్తిస్తూ కార్పొరేట్ రంగానికి పెద్ద పీట వేసి బి.సి లకు తీరని అన్యాయం చేస్తున్నారు. స్వాతంత్రానికి పూర్వం ఎంతో అభివృద్ధి పథంలో జీవించి ఆత్మగౌరవంతో బతికిన బి.సి లు స్వాతంత్రాణాంతరం తీవ్ర దోపిడికి గురవుతూ బతకలేక వలసలు పోవడమే కాకుండా బలిదానాలు చేసుకుంటున్నారు.
వెనుకబడిన తరగతుల అభివృద్ధి కోసం దేశంలో ఎందరో మహానుభావులు పోరాటాలు చేసి ఎన్నో హక్కులు, రిజర్వేషన్లు కల్పించారు. సర్దార్ సర్వాయి పాపన్న మొదలుకొని నారాయణ గురు, పెరియార్, మహాత్మ జ్యోతిరావు పూలే, నారాయణ గురు, ఛత్రపతి శివాజి, భసవేశ్వరుడు, సాహు మహారాజ్, కృష్ణ స్వామి, పండిత అయోతి దాస్, అయ్యంకాలి, సర్దార్ గౌతు లచ్చన, చాకలి ఐలమ్మ, డాక్టర్ బి.ఆర్. అంబేడ్కర్, కాన్షిరామ్, కొండా లక్ష్మణ్ బాపూజి లాంటి ప్రముఖులు ఎందరో కృషి చేసారు.
స్వాతంత్రాణాంతరం ఎన్నో పోరాటాల ఫలితంగా బి.సి లకు రిజర్వేషన్లు కల్పించి అన్ని రంగాల్లో అభివృద్ధి చేయడం కోసం బి.సి ల జీవితాలను అధ్యయనం చేయడం కోసం అప్పటి జనతాపార్టీ బి.పి మండల్ (బ్రిందేశ్వర్ ప్రసాద్ మండల్) నేతృత్వంలో కమీషన్ వేశారు. రెండు సంవత్సరాల పాటు దేశమంతా విస్తృతంగా పర్యటించి ఎన్నో వర్గాల ప్రజల కష్టాలను ప్రత్యక్షంగా తెలుసుకొని బి.పి మండల్ తన నివేదికలో బి.సి ల అభివృద్ధికి 40 సూచనలు చేశారు. ఆ 40 సూచనల్లో ఒక్కటైన విద్య, ఉద్యోగాల్లో 27 శాతం రిజర్వేషన్లు మాత్రమే అమలులోకి తెచ్చి మిగతా 39 సిపార్సులను గత 30 ఏండ్లుగా బుట్టదాఖలు చేశారు. మండల్ కమీషన్ సిపార్సుల అమలుతో పాటు చట్టసభల్లో రాజ్యాంగ రిజర్వేషన్ల కోసం బి.సి లు దేశ వ్యాప్త ఉద్యమం చేయాల్సిన అవసరముంది.
మండల్ కమీషన్ నివేదికను, ఓ.బి.సి ల రిజర్వేషన్లను దాదాపు అన్ని రాజకీయ పార్టీలు వ్యతిరేకించాయి. ప్రధాన రాజకీయ పార్టీలైన బిజెపి, కాంగ్రెస్ లు బి.సి. ల రిజర్వేషన్లను అడ్డుకునేందుకు ఉద్యమించాయి. ఆయా యూనివర్సిటీల్లో ఆ పార్టీల విద్యార్థి సంఘాలతో, ఆధిపత్య కులాలకు చెందిన విద్యార్థులను ఓబిసి రిజర్వేషన్లకు వ్యతిరేకంగా ఎగదోశారు. ప్రభుత్వ సంస్థలలోని ఆధిపత్య కులాల ఉద్యోగ వర్గం, మీడియా, ఓ.బి.సి రిజర్వేషన్ల వ్యతిరేక ఉద్యమానికి అన్ని విధాలుగా సాయం అందించారు. ఓ.బి.సి రిజర్వేషన్ల వ్యతిరేక పోరాటంతో ఆయా రాజకీయ పార్టీలు, ప్రభుత్వాలు, మేధావుల ముసుగులు తొలిగిపోయాయి. ఏకంగా బిజెపి పార్టీ కేంద్రంలో అధికారంలో ఉన్న జనతాపార్టీ ప్రభుత్వానికి మద్దతు ఉపసంహరించుకొని వి.పి.సింగ్ ప్రభుత్వాన్ని కూల్చారు. ఆనాటి నుండి నేటి వరకు ఓ.బి.సి ల పట్ల బిజెపి వ్యతిరేకంగానే ఉంది. రాష్ట్రాల్లో, కేంద్రంలో అధికారంలోకి రావడం కోసం బి.సి కులాల అసమానతలను వాడుకొని ఓ.బి.సి ఓట్లను కాజేస్తున్నారు తప్ప బి.సి. లకు ఒరగబెట్టిందేమి లేదు.
భారతదేశంలో విద్యా, ఉద్యోగ రంగాల్లో రిజర్వేషన్లకు వంద సంవత్సరాలకు పైనే చరిత్ర ఉంది. స్వాతంత్రానికి పూర్వమే బ్రిటిష్ పాలనలో కొన్ని ప్రాంతాల్లో, కొన్ని స్వదేశీ సంస్థానాల్లో రిజర్వేషన్లు ఉండేవి. భారత రాజ్యాంగానికి మొట్టమొదటి సవరణ రిజర్వేషన్లకు రాజ్యాంగ బద్ధత కల్పించడం కోసమే చేయబడిందంటే వెనుకబడిన వర్గాల రిజర్వేషన్ల ప్రాముఖ్యత ఎంతో అర్ధం చేసుకోవాలి. స్వాతంత్రానికి పూర్వం నుండి కూడా అసమాన సమాజంలో సమానత్వం కోసం తీసుకునే చర్యలలో రిజర్వేషన్లను ఒక చర్యగా భావించడం జరిగింది. రిజర్వేషన్లు రాజ్యాంగంలోని సమానత్వ సూత్రాలకు (ఆర్టికల్ 15[1]) వ్యతిరేకమని సుప్రీంకోర్టు తీర్పు చెప్పింది. సుప్రీంకోర్టు తీర్పు వ్యతిరేకంగా వెనుకబడిన వర్గాల రిజర్వేషన్లకు మద్దతుగా పెరియార్ చేసిన ఉద్యమంతో 1951 లో పార్లమెంటు లో మొట్టమొదటి రాజ్యాంగ సవరణ చేపట్టి ఆర్టికల్ 15 కు క్లాజు 4 ను చేర్చి ప్రభుత్వం సామాజికంగాను, విద్యా పరంగానూ వెనుకబడిన వర్గాల కోసం ప్రత్యేక సదుపాయాలు కల్పించవచ్చని ఆ క్లాజులో పేర్కొన్నారు. నాటి నుండీ నేటి వరకు రిజర్వేషన్లకు సంబంధించిన అనేక విషయాల గురుంచి వివాదాలు, ఉద్యమాలు, శాసనాలు, న్యాయస్థానాల తీర్పులు కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. మెడికల్ సీట్ల కేటాయింపులో బి.సి లకు అన్యాయం జరుగుతుందని సుప్రీంకోర్టు వరకు వెళ్లిన సంఘటనలు ఉన్నాయి. ఇవన్ని గమనిస్తే మెజార్టీ ప్రజల వెనుకబాటుతనం సమస్య జఠిలతను, ప్రాధాన్యతను తెలియజేస్తున్నాయి. రాజ్యాంగ సవరణ జరిగి 70 ఏండ్లు అయినా, మండల్ కమీషన్ నివేదిక ఇచ్చి 30 ఏండ్లు దాటినా బి.సి ల స్థితిగతులు మెరుగుపడకపోగా మరింత క్షీణించి పోతున్నాయి. అన్ని రంగాల్లో ప్రత్యేక అవకాశాలు కల్పిస్తేనే వెనుకబడిన వర్గాలు అభివృద్ధి జరుగుతుందని ఎన్నో పోరాటాలు చేసి హక్కులు సాధిస్తుంటే పాలకవర్గాలు వీరి హక్కులను కొల్లగొట్టడానికి ప్రైవేటీకరణను ప్రోత్సహిస్తున్నారు. దాదాపు మండల్ కమీషన్ అమలు సమయం నుండే ప్రైవేటీకరణను ప్రోత్సహించడం మొదలుపెట్టారు. ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలను ప్రైవేట్ పరం చేస్తున్నారు. విద్యా రంగంలో బహుజనుల అవకాశాలను కొల్లగొట్టడానికి ఏకంగా ప్రైవేట్ యూనివర్సిటీలను తీసుకొచ్చారు. అన్ని రకాల విద్యా సంస్థల్లో ప్రైవేట్ విద్యా సంస్థలు ఎక్కువ ఉండడంతో గత 70 ఏండ్లుగా పోరాడి సాధించుకున్న రిజర్వేషన్లు ఎందుకు పనికి రాకుండా పోతున్నాయి. ప్రైవేటకరణకు వ్యతిరేకంగా బహుజనులు మరో పోరాటం చేయాల్సిన అవసరముంది.
దేశంలో బ్రిటిష్ పాలన కొనసాగుతున్న సమయంలోనే వెనుకబడిన వర్గాలు, అంటరాని కులాలు, ముస్లింలకు జరుగుతున్న అన్యాయాలపై పోరు చేసి జనాభా ప్రాతిపదికన ప్రత్యేక నియోజకవర్గాల ప్రాతినిధ్యం ఇవ్వాలని అన్ని రంగాల్లో అవకాశం కల్పించాలని ఉద్యమాలు చేశారు. ఫలితంగా ముస్లింలు, ఎస్సిలు, క్రిస్టియన్లకు ప్రత్యేక నియోజకవర్గాలు కేటాయించారు. బి.సి లకు మాత్రం ఎలాంటి ప్రత్యేక నియోజకవర్గాలు కేటాయించలేదు. స్వాతంత్ర ఉద్యమ సమయం, రాజ్యాంగ రచన సమయంలో బి.సి. ల హక్కుల గూర్చి, విద్యా ఉద్యోగ రంగాల్లో బి.సి ల రిజర్వేషన్ గూర్చి, రాజకీయ రిజర్వేషన్ల గూర్చి పోరాటం చేసినా అప్పటి కాంగ్రెస్ నాయకులు ఆ పోరాటాలను నీరుగార్చారు. స్వాతంత్రం సిద్ధించిన అనంతరం బి.సి ల హక్కుల పోరాటం వల్ల బి.సి ల సామాజిక ఆర్ధిక స్థితిగతులను అధ్యయనం చేయడం కోసం 1953 జనవరిలో కాకా కలేల్కర్ కమిషన్ ను ప్రభుత్వం నియమించింది. 1955 మార్చిలో కమిషన్ నివేదిక సమర్పించి బి.సి ల అభివృద్ధికి పలు సూచనలు చేసింది. దేశంలో 2399 కులాలు వెనుకబడిన తరగతులుగా ఉన్నాయని అందులో 837 కులాలు బాగా వెనుకబడిన కులాలుగా ఉన్నాయని నివేదికలో తెలిపింది. భూ సంస్కరణలు జరిపించాలని, గ్రామీణ ఆర్ధిక వ్యవస్థ పునవ్యవస్థీకరించాలని, వయోజన విద్య, విశ్వవిద్యాలయాల చదువులు మొదలగు అనేక రంగాల్లో వెనుకబడిన తరగతుల కోసం సత్వరాభివృద్ధి చేపట్టాలని సూచనలు చేశారు. 1961 లో కులాల వారీగా జనాభా లెక్కలు తీయాలని, కమీషన్ సమర్పించిన నివేదికను ప్రభుత్వం బుట్టదాకలు చేసింది.
1977 లో జనతా పార్టీ తన ఎన్నికల మేనిఫెస్టోలో తాము అధికారంలోకి వస్తే కాకా కలేల్కర్ కమీషన్ నివేదిక అమలు చేసి బీ.సి లకు న్యాయం చేస్తామని తెలిపింది. అధికారంలోకి వచ్చిన జనతా పార్టీ కమీషన్ నివేదికను అమలుపరచక పోవడంతో బి.సి సంఘాల, నాయకులు ఒత్తిడి చేయడంతో అప్పటి ప్రధాని మొరార్జీ దేశాయి ప్రభుత్వం మరోలా స్పందించి కాక కలేల్కర్ కమీషన్ నివేదిక సమర్పించి చాలా ఏండ్లు అయిందని కొత్త కమిషన్ ను నియమిస్తామని చెప్పింది.
బీహార్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి బి.పి మండల్ ఆధ్వర్యంలో 1978 డిసెంబర్ లో రెండవ బి.సి కమీషన్ నియమించింది. బి.పి. మండల్ 1980 డిసెంబర్ 31 న నివేదికను ప్రభుత్వానికి సమర్పించారు. మళ్ళీ పాత కథే నివేదిక అమలులో జాప్యం దాంతో బి.సి నాయకులంతా ఏకమై 1981 సెప్టెంబర్ లో నేషనల్ యూనియన్ ఆఫ్ బ్యాక్ వార్డ్ క్లాసెస్ అనే ఒక ఉద్యమ సంస్థను ఏర్పాటు చేశారు. బీహార్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి కర్పూరి ఠాకూర్ ఆ సంస్థను ప్రారంభించగా చౌదరి బ్రహ్మప్రకాష్ అధ్యక్షులుగా ఉండి ఉద్యమం చేశారు. 110 మంది పార్లమెంటు సభ్యులు సంతకాలతో కూడిన మెమోరాండం ప్రభుత్వానికి సమర్పించారు. ఐదు లక్షల ప్రజల సంతకాలతో కూడిన మెమోరాండం రాష్టపతి జ్ఞాని జైల్ సింగ్ కు ఇచ్చారు. 1988 నుండి 1990 వరకు బహుజన సమాజ్ పార్టీ మండల్ నివేదిక అమలుకు పోరాటం చేసింది. బి.పి. మండల్ కమీషన్ అమలు కోసం ఢిల్లీ లోని బోట్స్ క్లబ్ వద్ద కాన్షీరాం 48 రోజుల ధర్నా చేసాడు. ఉద్యమాల ఒత్తిడి, మ్యానిఫెస్టోలో ఇచ్చిన మాట నిలబెట్టుకోవడం కోసం అప్పటి ప్రధాని వి.పి సింగ్ 1990 ఆగస్టు 7 న మండల్ నివేదిక అమలుపరుస్తానని ప్రకటన చేసాడు. ప్రధాని ప్రకటనతో దేశ వ్యాప్తంగా ఆధిపత్య కులాల ఆందోళన చేయడమే కాకుండా అన్ని పార్టీలు మండల్ నివేదికకు వ్యతిరేకంగా పెద్ద ఎత్తున ఉద్యమం చేశాయి. నిరసనగా బయట నుండి వి.పి ప్రభుత్వానికి మద్దతు ఇస్తున్న బీజేపీ మద్దతు ఉపసంహరించడమే కాకుండా ప్రజలను తప్పుదోవ పట్టివ్వడం కోసం ఆనాడు బీజేపీ అద్వానీ నాయకత్వంలో అయోధ్య రద యాత్ర చేపట్టింది. ఆనాడు రామమందిర్ రధ యాత్ర చేసిన బీజేపీ నేడు రామమందిర నిర్మాణంలో బి.సి లను బాగస్థులను చేసి మతంలో మునిగి బి.సి ల హక్కులను గాలికొదిలే విధంగా చేస్తున్న బీజేపీ కుటిల రాజకీయాలను ఓబీసీ లు గమనించాలి.
మండల్ కమీషన్ ను అమలు చేయరాదని ఆధిపత్య కులాల వారు కోర్టును ఆశ్రయించారు. చివరకు 1993 లో మండల్ నివేదిక అమలుకు కోర్టు అనుమతి ఇవ్వడంతో బి.సి లకు కేంద్ర సర్వీసుల్లో, ఐఎఎస్, ఐపీఎస్, ఐఎఫ్ఎస్, ఐఐటి, ఎన్ఐటి, ఐఐఎం, కేంద్రీయ విశ్వ విద్యాలయాల్లో 52 శాతం జనాభా ఉన్న బి.సీ లకు 27 శాతం రిజర్వేషన్లు ఇచ్చారు. మొత్తం మండల్ కమీషన్ బి.సి ల అభివృద్ధికి 40 సూచనలు చేయగా అందులో ఒకటైన విద్యా ఉద్యోగాల్లో 27 శాతం రిజర్వేషన్ కల్పించి అప్పటి ప్రభుత్వం చేతులు దులుపుకుంది.
పారిశ్రామికీకరణ వల్ల స్థానిక వర్గాల వృత్తులు పెద్ద ఎత్తున దెబ్బతిన్నాయని వారికి ప్రత్యామ్నాయం చూడాలని, భూ సంస్కరణలు చేపట్టాలని, ఓబీసీ లకు కేంద్రంలో ప్రత్యేక మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయాలని, అన్ని రకాల ఆర్ధిక వనరులను రాష్టాలకు కేంద్రమే సమకూర్చాలని, ప్రైవేట్ సంస్థల్లోనూ ఉద్యోగాల్లో ఓబీసీ లకు 27 శాతం రిజర్వేషన్ కల్పించాలని, ఓబీసీ లు ఉన్న ప్రాంతంలో వయోజన విద్యతో పాటు రెసిడెన్షియల్ పాఠశాలలు ప్రారంభించి విద్యార్థుల డ్రాపవుట్ తగ్గించి మెరుగైన విద్య అందించాలని, ఉన్నత విద్యలో చేరే వాల్లకు ప్రత్యేక కోచింగ్ లు ఇవ్వాలని, కుల వృత్తిదారులకు ఆర్ధిక సహాయం, సాంకేతిక సహాయం అందించి చిన్నతరహా పరిశ్రమలు స్థాపించుకోవడానికి ప్రోత్సకాలు, వృత్తి కులాలకు సహకార సంఘాలు, ఉత్పత్తి రంగంలో మౌలిక మార్పులు, ఓబీసీ లకు మిగులు భూమి పంపిణీ లాంటి సూచనలు నివేదికలో పొందుపరిచారు. బి.సి డెవలప్మెంట్ కార్పోరేషన్ ఏర్పాటు చేసి సామాజిక, విద్యా, ఆర్ధిక అబివృద్దికి కృషి చేయాలని ఓబీసీల్లో అత్యంత వెనుకబడిన సమూహాలకు సముచిత స్థానం కల్పించేందుకు వారు అత్యధికంగా నివసించే ప్రాంతాలను డీ లిమిటేషన్ సమయంలో నియోజకవర్గాలుగా మార్చాలని కూడా సూచించారు.
నీతి నిజాయితీకి మారు పేరు బి.పి మండల్
ఆగస్టు 25, 1918 లో బీహార్ రాష్ట్రం మధేపూర్ జిల్లా మోరో గ్రామంలో రాస్ బీహారీ లాల్ మండల్ జమీందారి కుటుంబంలో జన్మించిన బి.పి మండల్ 23 ఏటనే జిల్లా కౌన్సిల్ కు ఎన్నికయ్యారు. జీతం తీసుకోకుండా జుడిషియల్ మేజిస్టేట్ గా పనిచేశారు. 1952 మొదటిసారిగా శాసనసభకు ఎన్నికైన మండల్ ఆరోగ్య శాఖ మంత్రిగా, ఎం.పి గా పనిచేశారు. రామ్ మనోహర్ లోహియా నాయకత్వంలో పనిచేసిన మండల్ 1967 లో బీహార్ లో జరిగిన ఎన్నికల్లో 69 మంది ఎమ్మెల్యేలను గెలిపించి ఫిబ్రవరి 1968 లో బీహార్ ముఖ్యమంత్రిగా పదవి చేపట్టారు. బయట నుండి మద్దతునిచ్చిన కాంగ్రెస్ పార్టీ నాయకుల అవినీతిపై విచారణ జరిగితే ఆ విచారణ బుట్టదాకలు చేయాలని కాంగ్రెస్ పార్టీ మండల్ పై ఒత్తిడి చేసింది. అయినా నిజాయితీగా కాంగ్రెస్ అవినీతి నాయకులపై చర్య తీసుకున్నారు. దాంతో కాంగ్రెస్ మద్దతు ఉపసంహరించుకోవడంతో ప్రభుత్వం కూలిపోయింది తన ప్రభుత్వం కూలిపోతుందని తెలిసిన నీతికోసం నిలబడిన నాయకుడు బి.పి. మండల్ 1974 లో ఎమ్మేల్యే పదవికి రాజీనామా చేసి లోక్ నాయక్ జయప్రకాష్ నారాయణ నాయకత్వంలో అవినీతి వ్యతిరేక ఉద్యమంలో పాల్గొని 1977 లో జనతాపార్టీ తరుపున లోకసభకు ఎన్నికయ్యారు.
కమిషన్ నివేదిక సమర్పించిన 10 ఏండ్ల తర్వాత కమీషన్ సూచించిన 40 సూచనల్లో ఒక్క విద్య ఉద్యోగాల్లో మాత్రమే రిజర్వేషన్ కల్పించింది. అది కూడా 50 శాతం పైనున్న బి.ల లకు 27 శాతం రిజర్వేషన్ కల్పించింది. అలా కల్పించిన రిజర్వేషన్ పలాలను ఇప్పిడిప్పుడే అందుకుంటున్న బి.సి లకు క్రిమిలేయర్ తో ఉన్నత విద్యా సంస్థల్లో ఓబీసీ ల కోటాలో మిగిలిన సీట్లను కూడ ఆధిపత్య కులాల వారు కొట్టేస్తున్నారు. అగ్రవర్ణ పేదలకు 10 శాతం రిజర్వేషన్లు ఇస్తే అడ్డురాని చట్టం బి.సి లకు 52 శాతం రిజర్వేషన్ ఇస్తే ఏమవుద్దని బి.సి లు పెద్ద ఎత్తున ఉద్యమించాల్సిన అవసరముంది. 52 శాతం జనాభా కలిగిన బి.సి లకు సకల సామాజిక రంగాల్లో 52 శాతం రిజర్వేషన్లు ఇవ్వాల్సిన బాధ్యత మరచిన ఆధిపత్య ప్రభుత్వాలు ఎన్నో పోరాటాల పలితంగా వచ్చిన 27 శాతం రిజర్వేషన్లను కాలరాయడానికి ప్రైవేటీకరణను ప్రోత్సహించడం సిగ్గుచేటు. 27 శాతం రిజర్వేషన్లను కాపాడుకోవడానికి, ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలను కాపాడుకోవడానికి, మండల్ సూచించిన ఇతర సూచనలను సాధించుకోవడానికి, చట్టసభల్లో బి.సి ల రిజర్వేషన్ల కోసం, ఓబీసీ జనగణన కోసం బి.పి. మండల్ ఆదర్శంగా బి.సి లు ఉద్యమించాల్సిన అవసరముంది. బహుజన రాజ్యాధికారం కోసం ఉద్యమిస్తున్న సమాజ్ వాద్ పార్టీ, బహుజన సమాజ్ పార్టీ లాంటి వారు బి.సి ల హక్కులకు మద్దతుగా పోరాటం చేయాల్సిన బాధ్యత ఉంది. బి.సి కులాలు, సంఘాలు రాజకీయాలకు అతీతంగా ఒక్కటై మండల్ స్పూర్తిగా మండల్ నివేదికను అమలుకోసం ప్రభుత్వాలపై ఒత్తిడి తేవడమే పరిష్కారం.
బి.సి ల అభ్యున్నతి కోసం కాకా కలేల్కర్ కమీషన్ మొదలుకుని మండల్ కమీషన్ నివేదిక వరకు జరిగిన అన్ని పోరాటాల్లో బీహార్, ఉత్తరప్రదేశ్ రాష్ట్ర బహుజన నాయకులు కీలకపాత్ర వహించారు. మండల్ కమీషన్ నివేదిక సమర్పణ అనంతరం దేశంలో జరిగిన రాజకీయ పరిణామాల వల్ల బీహార్, ఉత్తరప్రదేశ్ రాష్ట్రాల నాయకులు బహుజన ఉద్యమాల్లో వెనుకబడ్డారు. ప్రస్తుతం పెరియార్ వారసులైన తమిళనాడు బహుజన నాయకులతో పాటు తెలుగు రాష్ట్రాల బి.సి నాయకులు కీలకపాత్ర వహిస్తున్నారు. బి.సి ల సమస్యల సాధన కోసం, బి.సి జనగణన కోసం, బి.సి లకు విద్య, ఉద్యోగ, చట్టసభల్లో బి.సి లకు రిజర్వేషన్ల కోసం పెద్ద ఎత్తున జరుగుతున్నాయి. రాజ్యాధికారం ద్వారానే బి.సి లకు విముక్తి జరుగుతుందనే వాదన పెరుగుతుంది. ఈ క్రమంలో కులాలుగా విడగొట్టబడిన బి.సి లు ఏకమై పార్టీలకు, సంఘాలకు అతీతంగా ఐక్యమై బి.పి మండల్ ఆదర్శంగా ముందుకు సాగాలి.
