ఈ మూడు పదాలు చాలా దగ్గరగా ఉన్నా, వాటి ఉద్దేశ్యం, విధానం, విస్తారంలో కొంత తేడా ఉంటుంది. స్పష్టంగా తెలుసుకోవాలి.
1. హోమం అర్థం:
అగ్నిలో హవిస్సు (ఘృతం, ధాన్యం, సమిధలు మొదలైనవి) సమర్పించడం.
లక్ష్యం:
దైవాన్ని సంతృప్తి పరచడం, శాంతి లేదా శుద్ధి పొందడం.
లక్షణాలు..చిన్న స్థాయిలో జరుగుతుంది.
వ్యక్తిగతం లేదా కుటుంబం తరపున చేయవచ్చు.
ఉదా: గణపతి హోమం, సుదర్శన హోమం, నవరాత్రి చండీ హోమం.
యజ్ఞము :
“యజ్” అనే ధాతువు నుండి పుట్టింది — అంటే “పూజించుట, దానం చేయుట, హోమం చేయుట”.
లక్ష్యం: ప్రపంచ శ్రేయస్సు, వృత్తి/వృత్తాంతముల శ్రేయస్సు కోసం దేవతా పూజ మరియు దానం సహితమైన అగ్నికార్యము.
లక్షణాలు:
హోమం కంటే విస్తృతమైనది.
దైవారాధన + దానం + మంత్రోచ్ఛారణ కలిపి ఉంటుంది.
ఉదా: సోమయజ్ఞం, అగ్నిహోత్రం, రాజసూయ యజ్ఞం.
యాగము
యజ్ఞం యొక్క విస్తార రూపం — అంటే పెద్ద స్థాయి యజ్ఞం, అనేక పండితులు, వేదపండితులు పాల్గొని నిర్వర్తించే మహాకార్యక్రమం.
లక్ష్యం:
దేశం, ప్రజలు, విశ్వ శాంతి లేదా దేవతా ఆహ్వానం కోసం చేయబడే మహా యజ్ఞం.
లక్షణాలు:
పెద్ద స్థాయిలో జరుగుతుంది.
అనేక దినాలు, అనేక రిత్వికులు (ఋత్వికులు) పాల్గొంటారు.
ఉదా: పుత్రకామేష్టి యాగం, అశ్వమేధ యాగం, చతుర్ముఖ యాగం.
పదం అర్థం స్థాయి ఉద్దేశ్యం..
హోమము అగ్నిలో సమర్పణ వ్యక్తిగత శాంతి, పూజ, శుద్ధి
యజ్ఞము దైవారాధన + దానం సామూహిక / పెద్దది శ్రేయస్సు, ధార్మిక కర్తవ్యం
యాగము మహా యజ్ఞం అత్యంత పెద్దది విశ్వ శాంతి, రాజ ధర్మం
..
.ప్రతి హోమం ఒక యజ్ఞంలో భాగమవుతుంది,
ప్రతి యజ్ఞం ఒక యాగానికి మార్గం అవుతుంది.
– సేకరణ