– దేశమంతా చూస్తున్న ప్రయోగశాల ఆంధ్రప్రదేశ్
(నవీన్)
జగన్ మళ్ళీ అధికారంలోకి వస్తే ఈ రాష్టం భవిష్యత్తు ఏమిటి? ఆయన పార్టీని తెలుగుదేశం ఓడించగలదా? వైఎస్ఆర్ కాంగ్రెస్ గెలవకపోతే పేదలు ఏమైపోతారు? జగన్, చంద్రబాబుల అనుకూల, వ్యతిరేక వర్గాలమధ్య సోషల్ మీడియాలో ఈ పోరు ఆగడం లేదు. ఈ ఇద్దరు నాయకుల ద్వేష లేదా సాత్విక గుణగణాలను, రాజకీయ కోణాలను పక్కన పెడితే ఈ ఇద్దరి మధ్య “స్పర్ధ” వెనుక ఆర్ధిక విధానాల, రెండు నమూనాల ఘర్షణ వుంది.
భారతదేశంలో అభివృద్ధి పథంపై రెండు ప్రధాన నమూనాల మధ్య నిరంతర చర్చ జరుగుతోంది. ఒకటి, సాంకేతికత, పెట్టుబడులు, మౌలిక సదుపాయాల ద్వారా ఆర్థిక వృద్ధిని సాధించి, ఆ ఫలాలను క్రమంగా ప్రజలకు అందించాలనే ‘వృద్ధి-ఆధారిత’ నమూనా. రెండవది, ప్రత్యక్ష నగదు బదిలీ (DBT) మరియు సంక్షేమ పథకాల ద్వారా పేదరికాన్ని తక్షణమే తగ్గించాలనే ‘సంక్షేమ-ఆధారిత’ నమూనా.
ఈ రెండు సిద్ధాంతాల ఘర్షణకు గత దశాబ్ద కాలంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ ఒక ప్రత్యక్ష ప్రయోగశాలగా మారింది.
నారా చంద్రబాబు నాయుడు తన పాలనలో సాంకేతికత, పెట్టుబడులు, మరియు భవిష్యత్-దృష్టితో కూడిన వృద్ధి నమూనాకు ప్రాధాన్యత ఇచ్చారు. దీనికి పూర్తి భిన్నంగా, వై.ఎస్. జగన్ మోహన్ రెడ్డి ‘నవరత్నాలు’ పేరుతో సంపూర్ణ సంక్షేమ పాలనను అమలు చేశారు. అధిక నిరక్షరాస్యత, పేదరికం ఉన్న సమాజంలో ఏ నమూనా స్థిరమైనది? ఈ రెండు నమూనాల బలాబలాలను, వాటి రాజకీయ పర్యవసానాలను, 2024 ఎన్నికల తీర్పును విశ్లేషించడమే ఈ వ్యాసం ముఖ్య ఉద్దేశం.
చంద్రబాబు అభివృద్ధి నమూనా దీర్ఘకాలిక దృష్టి, సాంకేతికతపై నమ్మకం, ప్రైవేట్ పెట్టుబడులను ఆకర్షించడంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆయన ‘విజన్ 2020’, ‘స్వర్ణాంధ్ర 2047’ వంటి ప్రతిష్టాత్మక లక్ష్యాలతో రాష్ట్రాన్ని ఆధునిక ఆర్థిక వ్యవస్థగా మార్చాలని ఆకాంక్షించారు. ఆయన దృష్టిలో, ప్రభుత్వ పాత్ర పెట్టుబడులకు అనుకూల వాతావరణాన్ని సృష్టించే ‘సహాయకారి’గా ఉండాలి.
ఈ క్రమంలోనే ఆయన ‘P4’ (Public-Private-People’s Partnership) అనే వినూత్న నమూనాను ప్రతిపాదించారు, దీని ద్వారా సంపన్నులు పేదలను దత్తత తీసుకుని వారి అభివృద్ధికి తోడ్పడతారు.
ఈ నమూనాకు అమరావతి ప్రాజెక్ట్ ఒక ప్రతిష్టాత్మక ఉదాహరణ. దీనిని కేవలం రాజధానిగా కాకుండా, ప్రపంచ స్థాయి స్మార్ట్ నగరంగా, రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థకు చోదక శక్తిగా నిర్మించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు.
అయితే, ఈ ప్రాజెక్ట్ భూ సమీకరణ, పర్యావరణ సమస్యలు, మరియు నిధుల కొరత వంటి తీవ్రమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంది. 2019లో ప్రభుత్వం మారడంతో, అమరావతి నిర్మాణం నిలిచిపోయి, పెట్టుబడిదారుల విశ్వాసం దెబ్బతింది. అయినప్పటికీ, అభివృద్ధి ఆకాంక్షలకు ప్రతీకగా నిలిచిన అమరావతి, 2024 ఎన్నికలలో టీడీపీ కూటమి గెలుపులో కీలక పాత్ర పోషించింది.
చంద్రబాబు నమూనాకు భిన్నంగా, జగన్ మోహన్ రెడ్డి తన పాలనను సంపూర్ణ సంక్షేమవాదంపై నిర్మించారు. ఆయన ‘నవరత్నాలు’ పేరుతో తొమ్మిది కీలక సంక్షేమ పథకాలను తన పాలనకు కేంద్ర బిందువుగా చేసుకున్నారు. అమ్మ ఒడి, రైతు భరోసా, ఆరోగ్యశ్రీ వంటి పథకాల ద్వారా సమాజంలోని పేద మరియు మధ్యతరగతి వర్గాలకు తక్షణ ఉపశమనం అందించడంపై దృష్టి పెట్టారు.
ఈ పథకాల అమలు కోసం, ఆయన గ్రామ/వార్డు వాలంటీర్ల వ్యవస్థను, ప్రత్యక్ష నగదు బదిలీ (DBT) విధానాన్ని విస్తృతంగా ఉపయోగించారు. ఈ వ్యవస్థ పాలనను ప్రజల గడప వద్దకు తీసుకెళ్లి, మధ్యవర్తుల ప్రమేయాన్ని తగ్గించిందని ప్రశంసలు పొందింది. ఈ పథకాల వల్ల ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో నమోదు రేటు పెరగడం, ఆరోగ్య సంరక్షణ అందుబాటులోకి రావడం వంటి సానుకూల ఫలితాలు కనిపించాయి.
అయితే, ఈ భారీ సంక్షేమ పథకాల అమలు కోసం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం విపరీతంగా అప్పులు చేయాల్సి వచ్చింది. 2019 నుండి 2024 వరకు రాష్ట్ర అప్పులు దాదాపు మూడు రెట్లు పెరిగాయి. ఈ ఆర్థిక భారం దీర్ఘకాలిక అభివృద్ధికి అవసరమైన మూలధన వ్యయాన్ని నిర్లక్ష్యం చేసింది. ఇది పారిశ్రామిక అభివృద్ధిని ఉద్యోగ కల్పనను దెబ్బతీసింది.
ఈ రెండు నమూనాల మధ్య ఘర్షణ ,పెట్టుబడిదారుల విశ్వాసం 2024 ఎన్నికల ఫలితాలలో స్పష్టంగా ప్రతిబింబించింది. జగన్ ప్రభుత్వం 2023లో నిర్వహించిన గ్లోబల్ ఇన్వెస్టర్స్ సమ్మిట్‌లో ₹13 లక్షల కోట్ల విలువైన అవగాహన ఒప్పందాలు (MoUs) కుదిరాయని ప్రకటించినప్పటికీ, వాస్తవంగా కార్యరూపం దాల్చిన పెట్టుబడులు చాలా తక్కువ. విధానపరమైన అనిశ్చితి (Policy Risk) పెట్టుబడిదారులలో అభద్రతాభావాన్ని సృష్టించింది.
దీనికి విరుద్ధంగా, 2024లో నాయుడు అధికారంలోకి వచ్చిన వెంటనే పెట్టుబడిదారుల సెంటిమెంట్‌లో సానుకూల మార్పు కనిపించింది, ఇది నాయకుడి విశ్వసనీయత (Leader’s Credibility) యొక్క ప్రాముఖ్యతను చాటింది. 2024 అసెంబ్లీ ఎన్నికల ఫలితాలు ఈ రెండు నమూనాలపై ప్రజలు ఇచ్చిన స్పష్టమైన తీర్పు.
2019లో 151 సీట్లతో గెలిచిన వైఎస్సార్‌సీపీ, 2024లో కేవలం 11 సీట్లకు పరిమితమైంది. టీడీపీ నేతృత్వంలోని కూటమి 164 స్థానాల్లో చారిత్రాత్మక విజయం సాధించింది. ఈ తీర్పు, కేవలం సంక్షేమ పథకాల పంపిణీ మాత్రమే ఎన్నికలలో గెలుపును ఖరారు చేయలేదని స్పష్టం చేస్తుంది.
అభివృద్ధి, ఉద్యోగ కల్పన, భవిష్యత్తుపై భరోసా వంటి దీర్ఘకాలిక ఆకాంక్షలను విస్మరించడాన్ని ప్రజలు తిరస్కరించారని ఈ ఫలితాలు సూచిస్తున్నాయి. ఓటర్లు కేవలం ‘లబ్ధిదారులుగా’ మిగిలిపోవడానికి ఇష్టపడకుండా, రాష్ట్ర ‘అభివృద్ధిలో భాగస్వాములు’ కావాలని కోరుకుంటున్నారని ఇది రుజువు చేసింది.
ఆంధ్రప్రదేశ్ అనుభవం ఒక కీలకమైన పాఠాన్ని చెప్తోంది. కేవలం వృద్ధి లేదా కేవలం సంక్షేమం- స్థిరమైన అభివృద్ధికి దారితీయవు. ఒక విధానాన్ని “రాజకీయ వైఫల్యం”గా పరిగణించడానికి కేవలం ఎన్నికల ఓటమే కాకుండా, అది సృష్టించే ఆర్థిక అస్థిరత, ప్రజల ఆకాంక్షలను నెరవేర్చడంలో విఫలమవడం కూడా కారణమవుతుంది. జగన్ నమూనా, దాని సంక్షేమ లక్ష్యాలు ఉన్నప్పటికీ, ఆర్థిక దుర్వినియోగం మరియు అభివృద్ధిని నిర్లక్ష్యం చేయడం వల్ల రాజకీయంగా విఫలమైంది.
చంద్రబాబు నమూనాకు , ‘గేమ్ చేంజర్’ అయ్యే సామర్థ్యం ఉన్నప్పటికీ, దాని ఫలాలు అట్టడుగు వర్గాలకు చేరకపోతే అది కూడా విఫలమయ్యే ప్రమాదం ఉంది. ఈ రెండింటి మధ్య సమతూకాన్ని సాధించడంలోనే భవిష్యత్తు మార్గం ఉంది.
సంక్షేమం అనేది ప్రజలను కేవలం లబ్ధిదారులుగా మార్చకుండా, వారి సామర్థ్యాలను పెంచే సాధనంగా (Empowering Welfare) ఉండాలి. విద్య, ఆరోగ్యం, నైపుణ్యాభివృద్ధి వంటి రంగాలలో పెట్టుబడులు పెట్టడం దీనికి కీలకం. అదే సమయంలో, ఆర్థిక క్రమశిక్షణతో కూడిన, సమ్మిళిత వృద్ధి నమూనా ద్వారా ఉద్యోగాలను సృష్టించి, భవిష్యత్తుపై భరోసా కల్పించాలి.
2024 ఆంధ్రప్రదేశ్ తీర్పు, ప్రజలు తక్షణ ప్రయోజనాలతో పాటు, ఉజ్వల భవిష్యత్తును కూడా కోరుకుంటున్నారని స్పష్టం చేసింది. సంక్షేమాన్ని సాధికారతతో, వృద్ధిని సమ్మిళితత్వంతో అనుసంధానించగల విధానాలే రాష్ట్రాన్ని ప్రగతి పథంలో నడిపించగలవు.
( రచయిత సీనియర్ పాత్రికేయులు)
